Ik had laatst een uitgebreid gesprek met een klant, voor het gemak noem ik hem even Floris (niet zijn echte naam), die al een tijdje niet meer functioneert in zijn werk en in zijn dagelijkse leven. Floris is een man van midden 40 met een eigen bedrijf. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Sinds een paar jaar zit hij niet lekker in zijn vel. Hij is moe, humeurig en heeft het idee dat hij steeds vergeetachtiger wordt. Hij werkt hard, wil graag de man zijn waar zijn gezin op kan bouwen en wil dat het hen aan niks ontbreekt.
Omdat Floris steeds meer haperingen had in zijn geheugen, begon zich in zijn brein het idee te ontwikkelen dat hij Alzheimer heeft. Hij ging op internet op zoek naar symptomen van Alzheimer en meende er een aantal bij zichzelf te herkennen.
Hij maakte een afspraak bij zijn huisarts. Deze was niet bezorgd om Alzheimer, maar wel om stress en oververmoeidheid. Floris ging hardlopen om zijn stress de baas te worden.
De vergeetachtigheid bleef en werd erger. Waar waren zijn sleutels? Had hij zijn tanden nu wel of niet gepoetst? Had hij met de hond dit rondje al gelopen of niet? Het idee van Alzheimer zette zich om in angst voor Alzheimer en angst om zijn gezin te verliezen.
Floris ging naar het ziekenhuis voor een MRI-scan. Ook hier kwam niks uit dat wees op Alzheimer. Ook in het ziekenhuis maakte men zich zorgen om overmatige stress en oververmoeidheid.
Floris vond het moeilijk om de diagnose, of, in zijn ogen het gebrek aan een diagnose, te accepteren. Hij ging weer speuren op internet. Ging naar internetfora en stelde daar veel vragen over zijn symptomen. Alles wat hem wees richting Alzheimer omhelsde Floris, alles wat een andere oorzaak voorstelde, wees hij af.
In deze staat raakte ik in contact met Floris. We hadden een gesprek van een uur. Hij brak in tranen uit. Hij werd gegijzeld door zijn angst om als Alzheimer-patiënt weg te kwijnen en zijn gezin te verliezen. “Het moet toch Alzheimer zijn, Alexander,” verzuchtte hij met een snik, “Het kan toch niet zomaar zo zijn dat ik niet meer weet wat ik vanochtend gegeten heb, of waarom ik mijn werkkamer inliep.”
Ik ging voorzichtig te werk. Ik ben geen arts en kan en wil ook geen medische diagnoses stellen. Ik stelde vragen, heel veel vragen. Hoelang speelt dit al, op welke momenten wel en wanneer niet? Hoe zag je leven voor deze klachten eruit? Hoe kijkt je vrouw er tegenaan? Hoe reageren je kinderen erop? Zijn er momenten dat je helemaal klachtenvrij bent? Waarom denk je zelf dat het Alzheimer is?
Al mijn vragen beantwoorde hij weldoordacht, met voorbeelden uit het recente verleden of met gebeurtenissen uit zijn jeugd. Ik wilde Floris heel graag helpen, maar stond op glad ijs. Waar kan ik helpen als coach en waar móét ik hem loslaten en doorverwijzen.
Tijdens onze gesprekken vroeg Floris opeens: “Kan het ook burn-out zijn?” Hij had mijn website bezocht en mijn eigen verhaal over mijn burn-out gelezen. Eigenlijk herkende hij wel veel van wat ik daar beschreef. Het idee van burn-out stelde hem nog niet gerust. Het moest en zou Alzheimer zijn.
Wat er bij Floris gebeurde, in mijn optiek, is dat om een bepaalde reden de diagnose Alzheimer er een was waar hij duidelijkheid aan kon ontlenen. Het was een duidelijk antwoord voor zijn symptomen. In alle gesprekken die we hadden kwam het daar weer op terug. “Alexander, vandaag gebeurde dit of dat, dat moet toch Alzheimer zijn? Alexander ik las op internet dat…., dat moet bij mij dan toch Alzheimer zijn?”
Floris zat gevangen in “confirmation bias”, een voorkeur voor bevestiging van wat je al weet of denkt te weten. In zijn gedrag ging Floris actief op zoek naar die bevestiging. Kreeg hij hem niet van zijn dokter of specialist? Dan zat hij uren op internet. Kreeg hij hem niet van mij, en ik gaf hem niet, alleen al vanwege het feit dat ik geen arts ben, dan werd hij boos en zei me niet meer nodig te hebben.
Op een avond kreeg ik weer een hele reeks aan appjes. Dit is gebeurd, dat is me overkomen, ik voel nu dit en dat, dat MOET toch Alzheimer zijn? Ik antwoorde dat ik dacht dat echt het moment was aangebroken om contact op te nemen met zijn huisarts. Hij was doodsbang en in de war. En ja, hij had echt vervelende klachten met zijn geheugen.
Hij werd boos omdat ik, weer, de bevestiging van Alzheimer niet wilde (en kon) geven. Het bleef een paar weken stil. Toen appte Floris me weer. Hij was op weg naar de geheugenpoli in Amsterdam. Weer een MRI en een uitgebreide intake.
Twee weken later appte hij me weer. Geen Alzheimer. Burn-out dachten ze. Hij leek het nu te kunnen accepteren. Hij stelde me weer een berg aan vragen, konden zijn klachten dan bij burn-out horen? “Ja dat kon,” zei ik. Maar er was nog iets dat ik in gedachten had. In een van de gesprekken vertelde Floris over zijn verre van onbezorgde jeugd. De druk die hij thuis had om binnen een keurslijf van een strenge geloofsgemeenschap te horen. Alle nieuwsgierigheid naar een leven buiten de geloofsgemeenschap werden met hel en verdoemenis ontmoedigd.
Ik heb me de laatste jaren verdiept in het ontstaan en de uitwerking van trauma. Omdat het me interesseert en omdat ik erachter kwam dat trauma de oorzaak kan zijn van veel gedragspatronen in het hier en nu. Een burn-out kan de uitwerking zijn van onder andere een trauma, gecombineerd met stress, onzekerheid over de toekomst, etc.
Ik vroeg Floris naar zijn jeugd en hoe hem dat heeft beïnvloed in zijn ontwikkeling. Er kwamen verhalen naar boven die in mijn oren hartverscheurend waren, maar die hij vertelde met een nonchalance en gebrek aan emotie die ik zelden heb meegemaakt. Ik had de limiet van mijn rol als coach bereikt. Ik ben geen trauma-therapeut. Ik kon hem op dat moment niet verder helpen, al zou ik dat willen, ethisch gezien vond ik dat niet verantwoord.
Ik deelde mijn gedachten met hem en raadde hem aan om, via zijn huisarts, hulp te zoeken. Dat heeft hij gedaan. Hij heeft nu hulp van een therapeut die gespecialiseerd is in trauma en het geheugen. Ik denk dat hij in goede handen is en wens hem veel succes bij zijn weg naar herstel.
De les die ik leerde van Floris is om als coach ook mijn beperkingen te erkennen en herkennen. In mijn drive om mensen te helpen ben ik ook gevoelig voor “confirmation bias” om oorzaken te vinden en oplossingen te vinden waar ik als coach wél bij kan helpen. Gelukkig had ik zelf in de gaten waar mijn grenzen aan kennis en kunde liggen. Ik vond het moeilijk om hem los te laten, maar heb het wel gedaan. Soms moet ik als coach berusten in het gegeven dat ik iemand juist help door hem niet zelf te willen of kunnen helpen.
Zit jij ook met vragen over waarom je niet goed in je vel zit of waarom je minder presteert dan je gewend bent? Neem gerust contact met me op.
Alexander Hilberts – Happy Giraffe Coaching
