De Amerikaanse wetenschapper en politicus Benjamin Franklin (die van de vlieger) zou ooit de volgende uitspraak hebben gedaan: “If you fail to plan, you are plannning to fail.” Als het niet lukt een plan te maken, plan je om te mislukken. Ik ken legio project managers, scrum masters en hele georganiseerde mensen die hard ja knikken als ze met deze tegelwijsheid worden geconfronteerd.
Plannen en organiseren is een vaardigheid, om precies te zijn een executieve vaardigheid. Niet iedereen heeft deze executieve vaardigheid even goed ontwikkeld. Je hersenen zijn gebouwd om de hersenverbindingen die vaak worden gebruikt sterker te maken en verbindingen die minder vaak of niet worden gebruikt te verwaarlozen.
Daarnaast kan het zijn dat je door een ontwikkelingsstoornis zoals ADHD de executieve vaardigheid plannen en organiseren minder hebt ontwikkeld.
Zelf ben ik een behoorlijke chaoot (ik heb ADHD). Ik ben een meester in last-minute plannen en uitvoeren. Ik krijg energie van de improvisatie en dat geen enkele dag hetzelfde is. Door mijn gebrek aan planning en structuur laat ik me wel regelmatig overvallen door deadlines die nog heel ver weg leken: BTW-aangifte doen, vakantie boeken, eenmalige facturen betalen (sorry daarvoor 😊) Ik ben de afgelopen jaren wel steeds beter geworden in plannen en organiseren.
Voor onze kinderen doen mijn vrouw en ik ons best om zo veel mogelijk structuur en duidelijkheid te creëren met schema’s vaste afspraken, etc. Maar als je mij vraagt waar een bepaald boek ligt of hoe mijn eigen schema buiten werktijd is, dan moet ik het antwoord vaak schuldig blijven. Toch kan ik voor mijn werk inmiddels redelijk plannen en organiseren.
Neuroplasticiteit
Ik heb een jaar of 10 geleden kennis gemaakt met het principe van neuroplasticiteit. Dit is een wetenschappelijk onderbouwd gegeven dat je hersenen tot op zeer hoge leeftijd nieuwe verbindingen kunnen aanmaken en versterken. Tot een jaar of 20 geleden dachten hersenwetenschappers van dat je hersenen tot ongeveer je 25e levensjaar in ontwikkeling waren en nieuwe verbindingen kunnen aanmaken en dat het daarna “fixed” is en eigenlijk alleen maar bergafwaarts gaat met je grijze massa. Hier komt ook de term “fixed mindset” vandaan.
Door toepassing van nieuwe technologieën in hersenscans heeft men ontdekt dat dit niet klopt. Tot op zeer hoge leeftijd kun je je hersenen nog steeds ontwikkelen, letterlijk vervormen. De grijze massa van je brein is plastisch en vervormbaar. Door iets nieuws te leren en te doen en veel te oefenen en te herhalen kun je dus bepaalde hersengebieden trainen en de verbindingen versterken of behouden.
De Spiegel-challenge
Dit bracht mij op het idee van de Spiegel-challenge. Ik ben op een gegeven moment elke ochtend als ik mijn tanden poets en in de spiegel keek één vraag gaan stellen: “Wat zijn drie dingen die ik vandaag absoluut wil doen of doelen die ik wil bereiken.” Ik zoek in mijn gedachten naar drie dingen, probeer prioriteiten te stellen en visualiseer de drie dingen/doelen en maak een kort plan van aanpak. Het kan van alles zijn, van brood halen bij de bakker tot deze blog schrijven.
Aan het einde van de dag, bij het poetsen van mijn tanden, stel ik mezelf twee vragen:
1: “Van welke dingen die ik heb gedaan of de doelen die ik heb bereikt ben ik blij geworden? Wat gaf energie?”
2: “Wat had ik achteraf gezien vandaag misschien anders willen doen?”
Misschien valt je op dat ik mezelf niet vraag wat er “goed” of “fout” ging. Ik ben er niet op uit om mezelf te belonen of te straffen. Mijn intentie ’s ochtends vroeg is niet om mijn plannen niet uit te voeren, dus waarom zou ik mezelf op mijn kop geven als iets niet lukt?
De magie zit dus in hoe ik het wel vraag. Bij vraag 1 kijk ik met een focus op het positieve terug op mijn dag en “oogst” ik de dingen die me blij hebben gemaakt en energie hebben gegeven. De hersenverbindingen die deze dingen aansturen of hebben geholpen met het behalen van het doel worden positief versterkt, waardoor het de volgende keer weer wat makkelijker wordt.
Bij vraag 2 geef ik mezelf de ruimte om te leren. Wat is er anders gelopen dan ik had gewild? Hoe zou ik dat een volgende keer aanpakken? Door te visualiseren wat ik anders zou hebben gedaan, versterk ik weer op positieve manier de hersenverbindingen die het aangaan.
Executieve vaardigheden trainen
Wat er gebeurt in mijn hersenen is dat ik de executieve vaardigheden plannen en organiseren train bij de vraag in de ochtend en meta-cognitie (zelfevaluatie) met de vragen in de avond. Ik versterk de hersenverbindingen in de prefrontale cortex, het gebied waar de executieve functies zitten.
De challenge voor jou
Ik wil je uitnodigen om zelf, of met je partner of je kind 14 dagen lang de Spiegel-challenge te doen.
In de ochtend je activiteiten en doelen bepalen en in de avond evalueren. Afhankelijk van je eigen hersenverbindingen begin je vanaf dag 10 te merken dat je meer focus hebt, dat je meer in het moment leeft in plaats van mijmeren over het verleden of piekeren over de toekomst.
Als je thuis toevallig een MRI-apparaat zou hebben staan, kun je zelfs zien dat er op neurologisch niveau in je hersenen nieuwe en versterkte verbindingen worden aangemaakt. Als je thuis geen MRI hebt, tja dan zul je het echt moeten proberen en mij op mijn woord geloven.
Wil je meer weten over balans tussen hoofd, hart en lijf of heb je zelf tips? Neem gerust contact met me op.
